Hazırlayan : Sedefnaz Durukan
- Network nedir, temel bileşenleri, türleri, donanımları, topolojileri, iletişim temelleri.
Network Nedir?
- İki veya daha fazla bilgisayarın kablolu ya da kablosuz iletişim araçları üzerinden yazılım ve donanım bileşenleri ile birlikte bağlanması ile meydana getirilen sistem bütünüdür.
- Ağ, veri iletiminin düzenli yapılmasını sağlar. İnternet, dünya çapında milyonlarca cihazı birbirine bağlayan en büyük network örneğidir. Ancak, network türleri, kullanım alanları ve büyüklüklerine göre farklılık gösterir.
Network’ün Temel Bileşenleri
Bir ağ, çeşitli bileşenlerden oluşur. Bu bileşenler, sistemin verimli çalışmasını sağlar. Temel bileşenler şu şekildedir:
Düğümler (Nodes): Bilgisayarlar, sunucular ve yazıcılar gibi cihazlar, bir network içindeki bağlantı noktalarını temsil eder.
Bağlantılar (Links): Düğümler arasındaki fiziksel ya da kablosuz bağlantılar, veri transferini sağlar.
Protokoller: Veri iletiminin nasıl gerçekleşeceğini düzenleyen kurallardır. Örnekler arasında TCP/IP ve HTTP bulunur.
Anahtarlar ve Yönlendiriciler: Anahtarlar, yerel bir ağ içindeki cihazları bağlarken, yönlendiriciler farklı networkler arasında veri trafiğini yönetir.
Network Türleri
Network’ler büyüklüklerine, işlevlerine ve kurulum alanlarına göre çeşitli türlere ayrılır:
- LAN (Local Area Network – Yerel Alan Ağı): Ev, ofis gibi sınırlı alanlarda kurulan küçük ölçekli ağlardır. Genellikle Ethernet kablosu ya da Wi-Fi ile çalışır.
- WAN (Wide Area Network – Geniş Alan Ağı): Farklı şehir, ülke veya kıtaları kapsayabilen geniş çaplı ağlardır. İnternet, en bilinen WAN örneğidir.
- MAN (Metropolitan Area Network – Metropol Alan Ağı): Şehir çapında kurulan ağlardır. Genellikle büyük üniversiteler, kampüsler ve belediyeler kullanır.
- PAN (Personal Area Network – Kişisel Alan Ağı): Kişisel cihazlar arasında (örneğin telefon ve kulaklık arasında) kısa mesafeli bağlantı kurar.
- WLAN (Wireless LAN – Kablosuz Yerel Ağ): LAN’ın kablosuz versiyonudur. Wi-Fi üzerinden bağlantı sağlar.
Network Donanımları
Ağ donanımları, bilgisayarların ve diğer cihazların birbiriyle iletişim kurmasını sağlayan fiziksel veya sanal cihazlardır. Her cihazın ağ içinde farklı bir görevi vardır: bazıları veri iletimini sağlar, bazıları yönlendirme yapar, bazıları da güvenliği sağlar.
- Göbek (Hub): Ağ sistemlerinde sinyallerin yeniden oluşturmasını ve yeniden zamanlanmasını sağlar.
- Anahtar (Switch): Anahtarlamalı olarak kendisine bağlı bilgisayarlara yol sunar.
- Tekrarlayıcı (Repeater): Bir ethernet segmentinden aldığı elektriksel veriyi yenileyerek ve ikili koda dönüştürerek diğer segmente ileten ağ cihazlarıdır.
- Köprüleyici (Bridge): Aynı protokolü kullanan iki veya daha fazla bağımsız ağı birbirine bağlamak için kullanılan ağ cihazlarıdır.
- Yönlendirici (Router): Programlanabilir ve gerekli ayarlar yapıldığında uzak bir ağa erişmek için mevcut birden fazla yol arasında kullanılabilecek en iyi yol (Best Determination Path) seçimini yapabilen ağ cihazlarıdır.
- Güvenlik Duvarı Cihazları (Firewall): Özel ağlar ile İnternet arasında her iki yönde de istenmeyen trafiği önlemek amacı ile kullanılanılır.
- Erişim Noktası (Access Point): cihazları kablolu bir ağa kablosuz erişim yapılmasını sağlayan cihazlardır.
- NIC (Ağ Ara Birim Kartı): Bilgisayarın bir ağa bağlanmasını sağlayan donanımdır.
- Modem: Bilgisayarın telefon hatları ile bağlantısını sağlayarak bilgisayarın ağa bağlanmasını sağlayan cihazlardır.
Ağ Topolojileri
Ağ üzerinde yer alan bilgisayarların ve bilgisayarlar arasındaki iletişimin nasıl gerçekleşeceğini ifade eden ağ topolojisi genel olarak 2 ana gruba ayrılır. Bunlar fiziksel ağ topolojisi ve mantıksal ağ topolojisidir.
- Fiziksel ağ topolojisi: Fiziksel ağ topolojisinde bir ağın nasıl görüneceği belirlenir ve çalışmalar yapılır. Ağ oluşturulurken hangi kabloların ve tellerin kullanılacağı, bu malzemelerle nasıl bağlantının kurulacağı ve yerleşiminin nasıl yapılacağı bu topolojinin konusudur.
- Yıldız Topoloji (Star Topology): Ağ üzerinde yer alan tüm cihazların tek bir switch ve hub’a bağlı olmasını sağlayan topoloji yıldız topolojisidir.
- Yol Topolojsi (Bus Topology): Ağda bulunan tüm bilgisayarların tek bir kablo üzerinde sıralandığı yapıdır.
- Halka Topoloji (Ring Topology): Veri iletiminde ise gönderici cihazdan alıcı cihaza ulaşmak için verinin tüm cihazlar üzerinden geçmesi gerekir.
- Ağaç Topoloji (Tree Topology): Ortak yol ve yıldız topolojisinde yer alan ağları bağlar.
- Örgü Topoloji (Mesh Topology): Cihazlar ağ üzerinde varlık sürdüren diğer cihazların tamamına bağlıdır.
- Mantıksal ağ topolojisi: Ağ üzerinde yer alacak cihazlar arasındaki veri akışı ve haberleşmenin nasıl yapılacağını düzenleyen topolojiye ise mantıksal ağ topolojisi ismi verilir. Ağ üzerinde yer alacak olan cihazların veri akışını ve iletişiminin nasıl olacağını belirleyen mantıksal ağ topolojisi iki çeşitten oluşur.
- Yayın topolojisi (broadcast); gönderici cihaz tarafından ağa bırakılan verinin tüm ağı dolaşarak alıcı cihaza ulaşmasını kapsar. Bu topolojide cihazlara öncelik verilmez ve verinin iletimi için tüm ağın dolaşılması beklenir.
- Jetonlu geçiş (token passing); veri iletimi bir jeton yardımıyla gerçekleşir. Token ismi de verilen bu jeton ağdaki cihazların tamamını dolaşır ve dolaşım esnasında iletilecek verinin var olup olmadığını kontrol eder.
Ağ İletişimi Temelleri (Fundamentals of Network Communication)
Bilgisayar ağ iletişimi, birbiriyle veri alışverişi yapabilen ve kaynak paylaşımında bulunabilen birbirine bağlı bilgi işlem cihazlarını ifade eder.
Ağ Haberleşme Yöntemleri:
- Unicast (Noktadan-Noktaya İletişim): Bu yöntem, bir bilgisayarın belirli bir başka bilgisayara doğrudan veri göndermesini sağlar. Genellikle noktadan-noktaya (point-to-point) iletişim şeklinde gerçekleşen unicast, özel iletişim kurmak için idealdir. Örneğin, web tarayıcınızın bir web sunucusuna istek gönderirken, bu istek unicasting kullanılarak gerçekleşir. Dosya paylaşımı da unicastingin etkili kullanım alanlarından biridir. Belirli bir dosyayı paylaşmak istendiğinde, dosya unicasting kullanılarak belirli bir kullanıcıya doğrudan gönderilir.
- Multicast (Çoklu Yayın ve Grup İletişimi): Bir kaynaktan birden fazla hedefe veri göndermeyi sağlayan bir iletişim yöntemidir. Bu, özellikle aynı veriyi birden fazla alıcıya iletmek istendiğinde kullanılır. Çoklu oyuncu oyunları, medya yayınları gibi senaryolarda etkili olan multicast, bir grup cihazın aynı anda aynı veriyi alabilmesini mümkün kılar. Örneğin, bir medya akışı, multicasting kullanılarak birden fazla kişi tarafından aynı anda izlenir. Bu durumda, tek bir sunucu veriyi birden fazla alıcıya eş zamanlı olarak iletebilir.
- Broadcast (Genel Yayın ve Bildirimler): Bir kaynaktan tüm ağdaki tüm cihazlara veri gönderen bir iletişim yöntemidir. Genel bildirimlerin veya belirli bir hizmetin tüm cihazlara iletilmesi gerektiği durumlarda kullanılır. Örneğin, ağa yeni bir cihazın katıldığını bildirmek veya DHCP ile IP adresi atamak gibi durumlarda broadcasting kullanılabilir. Ancak, broadcast trafiği sınırlı tutulmalıdır, çünkü aşırı kullanım ağ performansını etkileyebilir.
